SAWIKAAN 2004: Terorista at Terorismo

ni Leuterio C. Nicolas

Masasabing isang malaking himala kapag ang mga salitang terorista o terorismo ay hindi nabanggit sa bawat araw na daraan sa ating buhay. Basahin natin ang mga diyaryo. Pakinggan natin ang mga radyo. Panoorin ang mga balita sa telebisyon. At tunghayan maging ang mga balita sa Internet.

Pero ang totoo, talagang matagal-tagal nang panahon na paulit-ulit nating naririnig ang mga salitang ito. Kahit noon pang panahon ng nakaraang diktadura, ang mga salitang ito ay malimit nang itambal ng pamahalaan sa mga pangalang Moro, Muslim, at NPA. Kaya noon pa ay mayroon na tayong Moro o Muslim terrorists, at NPA terrorists. Ganoon sila kung tawagin ng mga kontroladong midya ng gobyerno noon.

“Mga terorista! Mga manliligalig! Mga kaaway ng lipunan!” At naging kasingkahulugan nga ng salitang terorista ang “mga pasimuno sa paghasik ng lagim at kaguluhan.” Sa paglipas ng panahon, lalong naging mas bukambibig ang mga salitang terorista at terorismo. Ito’y pagkatapos ng sunod-sunod na pambobomba na naging sanhi ng pagkasugat at pagkamatay ng maraming tao sa iba’t ibang panig ng daigdig. Ito’y pagkatapos din ng di-mabilang na pagdukot at pagpatay hindi lamang sa mga prominenteng tao kundi maging ng mga inosenteng sibilyan.

At dito sa Filipinas, ang giyera at kaguluhan sa Mindanaw, sampu ng hostage-taking sa mga dayuhang kinabibilangan ng mag-asawang Burnham, ay ikinakawing sa mga terorista partikular sa grupong Abu Sayaf, na kasama diumano ng mga MILF, at iniuugnay rin sa mga dayong Jamaya Islamiyah at Al Qaeda.

Nang pasabugin ng mga hijacker, sa pamamagitan ng inagaw na mga pampasaherong eroplano, ang kambal na gusali ng World Trade Center noong Setyembre 11, 2001 na ikinamatay ng libo-libong mga sibilyan, nakita ng buong mundo na hindi biro ang implikasyon ng tinatawag na terorismo. Sangkot dito diumano si Osama bin Laden, Sadam Hussein, Jamayah Islamiyah at Al Qaeda, at marami pang iba.

Hanggang ang Estados Unidos ay maglabas ng talaan ng MGA TERORISTA AT TERORISTANG ORGANISASYON AT BANSA SA DAIGDIG. Inampon naman ng European Union ang listahang ito. Kaya base sa pakahulugan ng Estados Unidos, ibinibilang na mga terorista ang mga indibidwal na tulad ni Osama bin Laden, Sadam Hussein, Muamar Khadaffy, Jose Maria Sison at iba pa. at ng mga grupo at organisasyong gaya ng Abu Sayaf ng Filipinas, Jamayah Islamiyah at Al Qaeda. Kabilang din dito ang National Democratic Front (NDF), Communist Party of the Philippines at New People’s Army (NPA), habang binansagan bilang mga “teroristang”  bansa ang Hilagang Korea, Palestine, Iran, Syria, Afganistan, Iraq at Lybia. Subalit hanggang sa ngayon, hindi pa rin maliwanag sa marami sa ating mga Filipino kung ano nga ba ang tunay na kahulugan ng mga salitang ito.

Pero ano-ano nga ba ang kanilang ipinakakahulugan sa mga salitang terorista at terorismo? Sa Sentinyal Edisyon ng Diksyunaryo ng Wikang Filipino, ang terorista ay nangangahulugan ng “taong nananakot, nanggugulo, pumapatay dahil sa galit sa nakatatag na pamahalaan.” Samantalang sa Collins Webster Contemporary English Dictionary, ito ay “systematic use of violence and intimidation to achieve some goal.” Ayon naman sa Estados Unidos, batay sa Title 22, Section F (d) ng US Code, ang “terrorism” ay “pre-meditated politically initiated violence, perpetuated against noncombatant targets by sub-national groups or clandestine agents, usually intended to influence an audience”. At dito naman sa Filipinas, sa Section 3, (3) ng panukalang batas na Anti-Terrorism Act of 2003 kung saan ay kasamang may-akda si Cong. Imee Marcos, kabilang sa mga kahulugan ng terorismo ay “threatening to cause serious interference with, or actually causing disruption of a public transport or utility or an essential service, facility or system, whether public or private, except in the furtherance of a legitimate protest, grievance or advocacy.”

Ngunit may pagtingin ang mga progresibong grupo, kabilang si Atty. Jayson Lamchek ng Public Interest Law Center, na ang salitang terorismo at terorista ay simpleng ipinapakahulugan ng Amerika sa sinumang indibidwal, grupo at bansang tuwirang kumakalaban sa kaniyang mga patakaran at sumasalungat sa kaniyang mga interes. Ang Filipinas ay di maitatatwang isang nakapamasunuring “alalay” ng Amerika kaya hindi tayo kabilang sa binansagang “teroristang” bansa bagaman at sinasabi ng Amerika na dito sa atin nagsasanay at naglulungga ang maraming terorista.

Pero talagang nakagugulo at talagang nakakalito pa rin. Halimbawa, ano ba ang kaibahan ng terorismo sa mga lehitimong protesta ng mamamayan? Terorismo ba ang Welgang Bayan na kalimitang may kasamang mga pagbabarikada at pagparalisa sa transportasyon at mga pampublikong serbisyo at pasilidad? (Ito’y kung pagbabatayan ang panukalang Anti-Terrorism Bill.)

Ano ba ang kaibahan ng samahang terorista sa mga kilusang rebolusyonaryo? Ano nga ba ang dapat itawag sa mga Arabong dumukot kay Angelo dela Cruz? Hindi ba’t militante kung tawagin sila ng ating gobyerno sa panahon ng negosasyon sa kaniyang pagpapalaya habang terorista naman kung tawagin sila ng mga kasapi ng Coalition of the Willing? O magkasingkahukugan na ang mga salitang militante at terorista? (Pero kung terorista kaya ang katawagang ginamit ng pamahalaan sa panahon ng pakikipagnegosasyon sa mga bumihag kay Angelo dela Cruz, palalayain pa rin kaya si Angelo at hindi pupugutan ng ulo?)

Bakit hindi terorista ang itawag sa mga nagmasaker sa mga magsasakang nagrali noon sa Mendiola? Bakit hindi rin terorista ang itawag sa mga nananakot, nandurukot, at pumapatay sa mga kasapi at pinuno ng mga cause-oriented group, labor union, at mga party list sa ating bansa?

Ano ang puwedeng itawag sa mga sundalong Amerikanong nagmasaker sa Balanggiga, Samar at pumatay sa libo-libong sibilyang Filipino noong unang bahagi ng nakaraang siglo, ayon sa ating kasaysayan?

Ano ang dapat itawag sa bansang naghulog ng bomba atomika noong buwan ng Agosto 1945 sa Hiroshima at Nagasaki, Japan na pumatay ng daan-daan libong sibilyang Hapones?

Ano ang dapat itawag sa bansang ito na hanggang ngayon ay may pinakamalaking stockpile ng sandatang nukleyar sa buong daigdig na sa isang iglap lamang ay kayang gunawin ang ating planeta?

Ano ang dapat itawag sa bansang ito na sa ngalan kuno ng kontra-terorismo, pagsagip sa demokrasya at kalayaan, o paghanap sa Weapons of Mass Destruction (WMD) ay basta na lamang lulusob, papatay, mananakop, at manghihimasok sa maliliit at mahihinang bansa gaya ng Afganistan at Iraq?

Ano ang dapat itawag sa bansang lumusob at pumatay ng 4.5 milyong Koreano at 6 na milyong Biyetnames dahil lamang sa giyera ng kontra-komunismo?

Ano ang dapat itawag sa mga opisyal at sundalong Amerikano na nagpapahirap ng mga bihag sa kulungan sa Al Greib sa Iraq? Ano rin ang dapat itawag sa mga opisyal sa kulungan ng Guantanamo Bay na sang-ayon sa mga dating bilanggong British ay sistematiko raw na nagto-torture sa mga bilanggong tulad nila?

Ano nga ba talaga ang terorismo? Sino nga ba talaga ang mga terorista?

Kung naimbento na sa Pilipinas noong unang panahon ang salitang terorista, hindi bandido o magnanakaw ng kalabaw ang itatawag kay Macario Sakay at sa mga Katipunerong patuloy na lumalaban sa mga dayuhang mananakop.

Tatawagin silang mga terorista!

Kaya sa aking palagay, hindi lang talaga dapat tawaging mga Salita ng Taon terorista at terorismo. Ang mga salitang ito ay tunay na mga kontrobersiyal na talinghaga at palaisipan ng taon.