SAWIKAAN 2004: Salbakuta

ni Abdon M. Balde, Jr.

Sa Kabikulan unang lumaganap ang salitang salbakuta na ayon sa matatanda ay ginagamit na noon pa mang panahon ng mga Espanyol.

Ang etimolohiya ng salita ay salvaje (Espanyol) na nangangahulugang mabangis, mailap, hindi sibilisado, taong-bundok at hijo de puta (Espanyol) na nangangahulugang anak ng puta, anak ng masamang babae, anak ng pampam, burikak, patutot, malgarit, atbp.

Ang salbakuta ay tahasang pagmumura na pinapurol ang pangil ng kalaswaan sa pamamagitan ng pagpapalit ng tunog ng ilang pantig upang kunwari ay magkaroon ng ibang kahulugan ngunit naroon pa rin—maaaninaw na tila nababalutan lamang ng manipis na saplot at mauulinig na pasaring—ang bigat at diin ng poot na ibig ipahatid ng nasubhang damdamin. Kaya ang salbaheng anak ng puta ay maaaring ipagkamali sa pagsalbar sa kuta, na nanggaling sa mga salitang salvar (Espanyol), pagligtas o pagtatanggol, at ng salitang kuta, na moog, tanggulan o muralya ang kahulugan.

Ang ganitong pagkukubli ng kalaswaan at kahalayan ng pagmumura ay laganap sa Bikol, lalo na sa mga lalawigan ng Sorsogon, Albay at sa Pook Rinconada ng Camarines Sur. Halimbawa ang iho de puta ay nagiging ihodepungal o simpleng dipungal na lamang. Sa Katagalogan man ang iho de puta ay minsan nagiging anak ng pusa, anak ng huweteng, anak ng pating at namputsa.

Sa Bikolnon ang salbakuta ay ginagamit sa maraming paraan:

1. Makaraw na aki, salbakuta! “Malikot na bata, salbakuta!” Maaari ring “Salbakuta kang bata ka, ang likot mo!”

2. Salbakuta! Matagas an payo! “Salbakuta! Matigas ang ulo!” Maririnig ang ganitong salita sa distrito ng Rinconada (mga bayan ng Iriga, Baao, Bato, Buhi), Camarines Sur, kung saan malimit ipakahulugang katigasan ng ulo ang salitang salbakuta.

3. Dai ko pighuna na salbakutahon mo ako!! “Hindi ko akalaing sasalbakutahin mo ako!” Babastusin ang ibig sabihin ng salbakuta sa ilang panig ng Camarines Sur.

4. Salbaheng ihodeputa! Salbakuta! “Salbaheng anak ng puta!” Ito ang pinakamalaswang pagmumura na maririnig sa Albay.

5. Salbahe! Sulpato! Salbatana! Salbakuta!

Ang salbatana ay sumpak. Ang sulpato ay sulfato (Espanyol) na galing sa sulfato de sosa (sodium sulfate) ngunit sa bulgar na Bikol ang totoong ibig sabihin ay sulpanit, na ang katumbas sa Katagalogan ay hindot o kantot. Ito’y mga salita ng pagkabigla o paunang bulalas sa paglalarawan ng isang hindi pangkaraniwang bagay o pangyayari—mabuti man o masama.

“Salbakutang orag mo pre!” Salbakutang galing mo, p’re!
“Salbakutang siram kan pinangat!” Salbakutang sarap ng pinangat!
“Salbakutang gayon kan babaye!” Salbakutang ganda ng babae!

Lumaganap ang katanyagan ng salitang salbakuta noong 1998 nang ito ay gamiting pangalan ng tatlong Bikolanong rapper o hip-hop artist na nagpasikat sa “S2PID LUV” at “Ayoko ng Ganitong Life.” Ang tatlo ay sina Bendeatha, Charlie Mac, at Mad Killah (Edwin Encarnacion) na binuo sa gabay at pamamahala ni Andrew E. sa ilalim ng Dongalo Wreckords, sa lungsod ng Parañaque.

Narito ang ilang bahagi ng S2PID LUV ng Salbakuta:

S2pid luv, ang ma in love ako sa ‘yo
kala ko’y pag-ibig mo ay tunay
pero hindi nag-tagal lumabas din ang tunay na kulay
ang iyong kilay laging mapagmataas at laging
namimintas pero sarili kong pera ang iyong
winawaldas para kang sphinx ugali mo’y napaka-stink
kung hiyain mo ‘ko talagang nakaka-shrink
girlie biddy bye bye don’t tell a lie
bakit mo ako laging dini-deny…

Marami ang hindi nagkagusto sa musika at pananalita ng Salbakuta. Narito ang ilang puna:

1. …kainis talaga iyong clip nila! Buti ipinakita iyon ng on-air…para malaman ng sambayanang pinas ang true meaning of the word JOLOGS. They are the perfect embodiment of the word. The group salbakuta and jologs are synonymous.”

2. The’re giving hip-hop a bad name. They took the worst aspects of the hip-hop culture and now they shamelessly flaunt their faults. I don’t think I’m alone in wishing that they be ravaged by a hungry pack of hyenas.

3. …sana mabasa ‘to ng SALBAKUTA o baka naman SALBATUTA? hehehe…JOLOGS talaga kayo! One hit wonder lang naman kayo! Bakit ang yabang yabang nyo…sana malaos kayo agad…MGA JOLOGS LAHAT NG TUMANGKILIK SA SALBATUTA!!! Este SALBAKUTA hehehehe!!!

Sa kabila ng mga pamimintas ay narito ang ilang positibong pahayag tungkol sa musikang likha ng Salbakuta:

1. You hear that stupidly brilliant song everywhere you go, in the malls and on jeepneys, haunting you like a bad refrain. Salbakuta have proven that they are everything but (stupid). Surprisingly, they have taken their success in stride and with much humility–values they obviously learned from the Dongalo community under the guidance of Andrew E. who has supported Pinoy rap for so long…

2. Sure there’s a lot of profanity here that merits a “parental guidance, explicit language” warning on the cover, but this only befits any hip-hop group worth their salt. The overall gangsta attitude that pervades “Ayoko ng Ganitong Life” may be more than just a pose, as Salbakuta’s members are said to have grown up in neo-ghetto neighborhoods in Metro Manila, so that they know whereof they rap.

Sa larangan ng musika o maging sa pang-araw-araw na usapan, ang salitang salbakuta ay mananatili at gagapang na tila isang uod sa madusing, malaswa, madilim at mababang panig ng kaisipan at antas ng buhay. Isinilang ito sa lusak ng kahirapan na kinalulubluban ng ating mga mamamayan mula pa noong panahon ng mga Kastila, nakipagtalad sa sungit at haplit ng nagbabago-bagong panahon at lipunan. Karuwagan, pagtalikod sa katotohanan at malubhang pagkukunwari sa buhay kung tatangkaing isantabi o burahin sa isip ang salbakuta.

Tanggapin na natin ang salbakuta na maging isang mahalagang salita ng ating wika, semilya ng kapariwaraan, at supling ng kahirapan. Kung uod man ito ay kupkupin at alagaan natin—katulad ng uod na nagpapaasim sa suka at nagbibigay sarap sa ating pagkain. Magiging isang mahalagang sangkap ito na magbibigay ng kakaibang lasa at kulay sa paglalarawan ng katangian ng tao at aspekto ng buhay.

Matagal nang laganap sa Kabikolan ang salbakuta, panahon nang kilalalanin natin ang salbakuta, at itanghal na Salita ng Taon!